Ψυχολογικές Τεχνικές για την Μεγιστοποίηση της Απόδοσης

 

Για την βελτίωση των επιδόσεων στον αθλητισμό, παράλληλα με την προπόνηση μπορεί να πραγματοποιείται η ψυχολογική προετοιμασία του αθλητή. Τα μέσα και οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται στα πλαίσια προγραμμάτων ψυχολογικής προετοιμασίας στον αθλητισμό είναι κυρίως γνωστικό-συμπεριφορικής κατεύθυνσης.

Οι βασικότερες ψυχολογικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται στον αθλητισμό είναι οι εξής:

Νοερή εξάσκηση
Κατά τη νοερή εξάσκηση πραγματοποιούνται με τη φαντασία του αθλητή οι φυσικές δεξιότητες χωρίς όμως να υπάρχει κίνηση στην πραγματικότητα. Σύμφωνα με έρευνες με τη μέθοδο αυτή πραγματοποιούνται νευρογνωστικοί μηχανισμοί οι οποίοι προετοιμάζουν και συστηματοποιούν μια κίνηση. Η νοερή εξάσκηση είναι πολύ αποτελεσματική στην μεγιστοποίηση της απόδοσης των αθλητών καθώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εκμάθηση μιας κινητικής δραστηριότητας, για την διαχείριση του άγχους, την ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης και την βελτίωση προσοχής και αυτοσυγκέντρωσης.

Τεχνικές χαλάρωσης
Οι τεχνικές χαλάρωσης χρησιμοποιούνται για την επίτευξη ηρεμίας, συγκέντρωσης και για τον έλεγχο του άγχους. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν πριν, μετά αλλά και κατά τη διάρκεια ενός αγώνα. Συνήθως οι τεχνικές χαλάρωσης γίνονται με τη ρύθμιση της αναπνοής, ενώ υπάρχουν και άλλες τεχνικές όπως η προοδευτική χαλάρωση των μυών και η τεχνική βιοανατροφοδότησης.

Ανάπτυξη  της αυτοπεποίθησης
Ο αθλητής που πιστεύει στον εαυτό του σίγουρα θα πετύχει περισσότερα από αυτόν που έχει αμφιβολίες. Η ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης είναι πολύ σημαντική στον αθλητισμό. Υπάρχουν σημεία κλειδιά τα οποία πρέπει πάντα να εφαρμόζονται από τους προπονητές, τους γονείς άλλα και τους ίδιους τους αθλητές τα οποία τονώνουν και διατηρούν την αυτοπεποίθηση.

«Υποστηρίζεις κάτι όταν βλέπεις πως η αυτο-εκτίμησή σου ενισχύεται και μειώνεται σύμφωνα με τις επιτυχίες και τις αποτυχίες του αντικειμένου θαυμασμού σου»

Καθορισμός  στόχων
Ο σωστός καθορισμός των στόχων βοηθάει τον αθλητή να προσδιορίσει ακριβώς τι θέλει να επιτύχει και να εστιαστεί στα βήματα που θα κάνει για την επίτευξή τους. Οι στόχοι στον αθλητισμό βοηθάνε τον αθλητή να συγκεντρωθεί στην προσπάθεια, τονώνουν την αυτοπεποίθηση μειώνουν το άγχος και αυξάνουν τα κίνητρα για περισσότερη δουλειά.

Αυτοδιάλογος
Με τον αυτοδιάλογο μπορούν να κατευθυνθούν οι σκέψεις των αθλητών, οι οποίες επηρεάζουν  την απόδοση θετικά ή αρνητικά, ανάλογα με το περιεχόμενό τους. Ο αθλητής με την εξάσκηση αυτοδιαλόγου μαθαίνει πως να κατευθύνει τις σκέψεις του ώστε να έχει τα επιθυμητά αποτέλεσμα. Ο  αυτοδιάλογος χρησιμοποιείται επίσης για παρακίνηση, για τη δημιουργία κατάλληλης ψυχικής διάθεσης, την εστίαση της προσοχής αλλά και την εκμάθηση και σωστή εκτέλεση της τεχνικής.

Προπονητική

 

Οι διανεμημένες ασκήσεις παράγουν καλύτερη απόδοση στα παιχνίδια

Ο παραδοσιακός τρόπος να σχεδιαστούν ασκήσεις δεξιοτήτων μέσα σε μια ομαδική-αθλητική πρακτική είναι να επαναληφθεί η ικανότητα πολλές φορές χωρίς τη διακοπή από άλλες δραστηριότητες. Ένα παράδειγμα στο χάντμπολ: πέντε διαδοχικά σουτ με άλμα από το ίδιο σημείο. Αυτός ο τύπος προπόνησης καλείται "πρακτική μπλοκ."

Η πρακτική μπλοκ

Η πρακτική μπλοκ φαίνεται να είναι ο γρηγορότερος τρόπος να αναπτυχθεί ένα σχέδιο νευρικών συστημάτων για βέλτιστη τεχνική - και αυτό διευκολύνει τον αθλητή να επικεντρωθεί στην δεξιότητα. Και στην πραγματικότητα, οι

περισσότεροι αθλητές παρουσιάζουν γρηγορότερη πρόοδο κατά τη διάρκεια της προπόνησης χρησιμοποιώντας την πρακτική μπλοκ.

Εντούτοις, οι πρόσφατες μελέτες κινητικών ικανοτήτων έχουν δείξει ότι ενώ η πρακτική μπλοκ παράγει τα καλύτερα πρακτικά αποτελέσματα, ένα σύστημα αποκαλούμενο "διανεμημένη πρακτική" παράγει τα καλύτερα αποτελέσματα κατά τη διάρκεια των πραγματικών ομαδικών αθλητικών αγώνων.

Η διανεμημένη πρακτική

Στη διανεμημένη πρακτική, μια δεξιότητα δεν ασκείται ποτέ δύο φορές σε μια σειρά. Αντ' αυτού, μια επανάληψη μιας δεξιότητας ακολουθείται από μια παραλλαγή της δεξιότητας ή μια επανάληψη μιας διαφορετικής τεχνικής εξ ολοκλήρου.

Παραδείγματος χάριν, για να ποικίλει η ικανότητα, αντί της πραγματοποίησης πέντε σουτ με άλμα από τα 9m, ο παίκτης μπορεί να κάνει, ένα σουτ με άλμα από τα 9m, έπειτα ένα από τη γραμμή των 6m, έπειτα ένα από τη θέση του δεξιού ίντερ, έπειτα ένα από εξτρά, και τέλος ένα σουτ από τα 8m.

Ή για να διανθίσει τις διαφορετικές δεξιότητες, ο παίκτης μπορεί πρώτα να κάνει ένα σουτ με άλμα, έπειτα ένα μετά από διείσδυση, έπειτα ένα βασικό, μετά ένα χαμηλό σταυρωτό σουτ και τέλος ένα σουτ με τρέξιμο.

Γιατί η διανεμημένη πρακτική είναι αποτελεσματικότερη

Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους η διανεμημένη πρακτική παράγει τα καλύτερα αγωνιστικά αποτελέσματα:

1. Καλύτερη αντίδραση στις διαφορετικές καταστάσεις

Στην αντίδραση σε μια ανταγωνιστική κατάσταση, ένας αθλητής πρέπει υποσυνείδητα να αποφασίσει ποια δεξιότητα θα χρησιμοποιήσει, κατόπιν την ανακαλεί από τη μνήμη του /της και κατόπιν στέλνει εκείνο το μήνυμα στους κατάλληλους μυς. Οι διανεμημένες πρακτικές μοιάζουν περισσότερο με τις καταστάσεις παιχνιδιού επειδή κάθε επανάληψη απαιτεί μια απόφαση και μια ανάκληση. Στην πρακτική μπλοκ, καμία απόφαση δεν πρέπει να ληφθεί μετά από την πρώτη επανάληψη.

2. Καλύτερη εκμάθηση

Οι δεξιότητες που ασκήθηκαν με την διανεμημένη μέθοδο μαθαίνονται καλύτερα και ενθυμούνται περισσότερο. Γιατί; Επειδή οι αθλητές που εκτελούν τις διαφορετικές δεξιότητες σε μια ακολουθία είναι σε θέση να συγκρίνουν τις τεχνικές (δηλ. ΟΚΙ, αυτό είναι όπως ένα ειδικό σουτ). Αυτή η σύγκριση παράγει μια καλύτερη κατανόηση της δεξιότητας, πράγμα που βελτιώνει την απόδοσή της.

3. Προσοχή

Η επανάληψη της ίδιας δεξιότητας επανειλημμένα –στην πρακτική μπλοκ-, μπορεί να γίνει πολύ βαρετή. Η συνεχής αλλαγή των στόχων –στην διανεμημένη μέθοδο- απαιτεί μεγαλύτερη συγκέντρωση και κάνει την πρακτική πιό προκλητική.

Εφαρμογή

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τις διανεμημένες ασκήσεις μόλις οι παίκτες μπορούν να μια καλή προσέγγιση της δεξιότητας. Μπορείτε να αλλάξετε ολόκληρες τις δεξιότητες που χρησιμοποιούνται στην προπόνησή σας ή μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τις παραλλαγές της δεξιότητας: παραδείγματος χάριν, αλλαγές στην ταχύτητα, την απόσταση, την κατεύθυνση, την ακολουθία, ή την ύπαρξη αντιπάλου, μέσω της πλήρους σειράς των παραλλαγών που μπορεί να εμφανιστούν σε ένα παιχνίδι.

Συμπέρασμα

Η διανεμημένη πρακτική θα είναι αποτελεσματικότερη στα ομαδικά αθλήματα, όπου οι δεξιότητες πρέπει να επιλεχτούν και να εκτελεσθούν σύμφωνα με τις γρήγορα μεταβαλλόμενες καταστάσεις. Και η δυνατότητα να συγκρίνει με άλλες σχετικές δεξιότητες μπορεί επίσης να την κάνει μια αποτελεσματική επιλογή κατά την εκμάθηση των μεμονωμένων αθλητικών δεξιοτήτων. Εντούτοις, η πρακτική μπλοκ φαίνεται να παράγει τα καλύτερα αποτελέσματα-μέσα στην προπόνηση.

Σε μια τάξη φυσικής αγωγής, όπου τα αποτελέσματα στην διδασκαλία είναι αυτά που μετρούν, η πρακτική μπλοκ είναι ακόμα η καλύτερη επιλογή.

- D.M.

Παράδειγμα της διανεμημένης πρακτικής στην χειροσφαίριση:

ποτέ δεν επαναλαμβάνουμε το ίδιο σουτ δύο φορές στη σειρά.

Η πρακτική μπλοκ, στην οποία η ίδια δεξιότητα επαναλαμβάνεται για μερικές επαναλήψεις, παράγει τα καλύτερα αποτελέσματα-στην προπόνηση. Αλλά η διανεμημένη πρακτική, στην οποία η ίδια δεξιότητα δεν επαναλαμβάνεται δύο φορές, παράγει την καλύτερη απόδοση κατά τη διάρκεια των αγώνων.

Αθλητική ψυχολογία

Θέσπιση Στόχων:

Δοκιμάστε το σύστημα των τριών επιπέδων. Πολλοί αθλητές όταν θέτουν στόχους για την επερχόμενη σαιζόν ή για μεμονωμένους αγώνες, θέτουν στόχους που είναι μη ρεαλιστικοί - πολύ υψηλοί. Όταν το κάνουν αυτό, τίθενται σε θέση να απογοητευτούν.

Μια καλύτερη επιλογή είναι να χρησιμοποιηθεί το σύστημα στόχων των τριών

επιπέδων που χρησιμοποιείται από τον Μπομπ Ουίλιαμς, έναν προπονητή στίβου στο Πόρτλαντ, Όρεγκον (και εφευρέτης του υπολογιστή ρυθμών του Ουίλιαμς).

Το σύστημα θέσπισης στόχων των τριών επιπέδων

Ο Ουίλιαμς προτιμά να χρησιμοποιήσει τρία διαφορετικά επίπεδα στόχων:

1. Καλός.

Ένας λογικός στόχος οπού οι αθλητές σας είναι αρκετά σίγουροι ότι μπορούν να φθάσουν. Τα παραδείγματα θα μπορούσαν να είναι ένας χρόνος κούρσας μέσα στο 5% του προσωπικού καλύτερου χρόνου του περασμένου έτους, να είναι ίσο με το καλύτερο το σύνολο των ριμπάουντ του έτους για ένα παιχνίδι, κ.λπ....

2. Μεγάλος.

Ένας χρόνος ή μια απόδοση οπού ο αθλητής σας σκέφτεται ότι μπορεί να το πετύχει (κάποια στιγμή) εάν όλα πηγαίνουν σύμφωνα με σχέδιο, οι συνθήκες είναι τέλειες και δεν υπάρξει κανένα λάθος.

3. Βέλτιστος.

Αυτός είναι μια επίδοση - απόδοση που οι αθλητές σας θα τρελαινόντουσαν να πετύχουν: παραδείγματος χάριν, ένα σχολικό ρεκόρ, ένας χρόνος - πρόκριση για τελικούς, η υψηλότερη απόδοση που θέλουν ποτέ να πετύχουν στην σχολική στην καριέρα τους, ή ακόμα και κατά τη διάρκεια ολόκληρης της σταδιοδρομίας τους. Ενώ μπορεί να φαίνεται να είναι λίγο μη ρεαλιστικό εκείνη την στιγμή, εντούτοις παρέχει στον αθλητή μας κάποια μακροπρόθεσμη προοπτική.

Η θέσπιση στόχων σε τρία επίπεδα θα δώσουν στους αθλητές σας μια μεγαλύτερη σειρά των επιθυμητών αποδόσεων και θα αποφύγουν τις επαναλαμβανόμενες απογοητεύσεις που μπορούν τελικά να οδηγήσουν στη

δυσαρέσκεια για τον αθλητισμό. Αντί της χρησιμοποίησης ενός ενιαίου, συχνά μη ρεαλιστικού στόχου για τους επερχόμενους αγώνες, οι αθλητές σας μπορούν να αποφύγουν την απογοήτευση με τρεις διαδοχικά δυσκολότερους στόχους.

Source: Owen Anderson (PhD), "How to change a plateau into a peak."

Ο Ρόλος της Οικογένειας στον Αγωνιστικό Αθλητισμό

Η συμμετοχή στον αγωνιστικό αθλητισμό, δημιουργεί διάφορες υποχρεώσεις στην Οικογένεια, η οποία ενώ στην αρχή φαίνεται να διασκεδάζει με το γεγονός, εάν όχι και να αυτοκολακεύεται, στη συνέχεια συνειδητοποιεί ότι απαιτούνται προσπάθειες και κόποι, καθώς και η υιοθέτηση ανάλογης προετοιμασίας και συμμετοχής στην αθλητική διαδικασία. 
Συχνά η Οικογένεια αδυνατεί να παίξει τον κατάλληλο ρόλο του «μεταφορέα και υποστηρικτή», με αποτέλεσμα να περιορίζονται η χαρά της συμμετοχής και η πρόοδος της αθλητικής επίδοσης. Άμεση συνέπεια των παραπάνω σε συνδυασμό με την κόπωση και τις συνεχώς αυξανόμενες απαιτήσεις της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι η πρώιμη απομάκρυνση των παιδιών από τον αγωνιστικό αθλητισμό αλλά και τις περισσότερες φορές και από τα γήπεδα.

Η εγκατάλειψη των αθλητικών χώρων δεν αποτελεί υποχρεωτικά αρνητικό φαινόμενο. Αρνητικό είναι το γεγονός ότι συχνά η αποχώρηση συνοδεύεται από το αίσθημα της απογοήτευσης και ότι το αποτέλεσμα που παράγεται στο χαρακτήρα και τις λειτουργίες του παιδιού είναι υποδεέστερο των ενεργειών που καταβάλλονται από προπονητή, οικογένεια και τον ίδιο τον αθλητή.
Οι στόχοι της οργανωμένης άθλησης στη νεαρή ηλικία  κατατάσσονται σε σωματικούς, κοινωνικούς και ψυχολογικούς.
Η μαζική συμμετοχή αυξάνει τον ρόλο του αθλητικού φορέα και καθιστά τον αμεσότερο εκφραστή του, τον προπονητή σημαντικό πρόσωπο στη ζωή αλλά και στη γενικότερη αγωγή του νεαρού αθλητή.
Είναι γνωστό ότι οι ενέργειες του δασκάλου έχουν παιδαγωγική επίδραση μόνον όταν το παιδί δέχεται την επίδραση και την αξιοποιεί, διαφορετικά υπάρχει απλώς απόπειρα και όχι παιδαγωγική επίδραση.

Η διαφορά του αγωνιστικού αθλητισμού από τον αθλητισμό στα πρώτα βήματα (τμήματα υποδομής) έγκειται στην ύπαρξη του αποτελέσματος. Η αναγωγή όμως του αποτελέσματος ως κύριου στόχου επιδρά αρνητικά τόσο στον αθλητή και στον προπονητή όσο και στην οικογένεια.
Από την άλλη, η επιμονή στην ανάπτυξη ορισμένων παραγόντων που σιγουρεύουν περισσότερο το αποτέλεσμα στην παιδική ηλικία και η μη ισομερής προπόνηση για την ανάπτυξη όλων των παραγόντων της αθλητικής επίδοσης επιδρά περιοριστικά στη μελλοντική εξέλιξη του αθλητή

Η ενεργητική συμμετοχή των γονέων και πιθανά και των υπολοίπων μελών της οικογένειας και η συνεργασία αθλητή - προπονητή - οικογένειας - διοίκησης είναι καθοριστική για την επίτευξη των στόχων του αγωνιστικού αθλητισμού.
Ο «ιδανικός» ρόλος της Οικογένειας στον αγωνιστικό αθλητισμό οριοθετείται σε τρεις κατευθύνσεις.
1. Ρόλος μεταφορέα. Η μεταφορά από και προς τους χώρους διεξαγωγής της προπόνησης και του αγώνα αποτελεί την πιο απλή και συνηθισμένη αλλά και κουραστική υποχρέωση. Αποτελεί σοβαρή λειτουργία, η μη σωστή υλοποίηση της οποίας μπορεί να μην επιτρέψει την εφαρμογή των άλλων δύο.

2. Ρόλος εξασφάλισης υλικών αγαθών. Στην περίπτωση αυτή γίνεται λόγος για την αγορά εξοπλισμού, εξασφάλιση ειδικής διατροφής και εξόδων μετακίνησης, αποκατάσταση τραυμάτων, καταβολή συνδρομής στο σωματείο.

3. Ρόλος ψυχολογικού υποστηρικτή. Πρόκειται για τον σημαντικότερο από τους ρόλους. Η συμπεριφορά της οικογένειας αποτελεί καθοριστικό παράγοντα επηρεασμού της προσωπικότητας του αθλητή-παιδιού.

Είναι απαραίτητο η οικογένεια να καλλιεργήσει στο παιδί βασικές προτιμήσεις και αποστροφές, κατάλληλες εσωτερικές διαθέσεις απέναντι σε πρόσωπα και καταστάσεις, τρόπους συμπεριφοράς και ορθή θεωρία αντιμετώπισης επιτυχιών και αποτυχιών.
Αυτά πρέπει να επιτυγχάνονται με λίγα σχετικά λόγια. Είναι γνωστό ότι οι γονείς διδάσκουν καλύτερα με τη συμπεριφορά τους παρά με την ομιλία, λειτουργία που ταιριάζει καλύτερα στους προπονητές.

Οι γονείς πρέπει να δημιουργήσουν ευχάριστη οικογενειακή ατμόσφαιρα που να εμπνέει αγάπη και όχι φόβο και να δείχνει εμπιστοσύνη στην προσπάθεια και τις ρεαλιστικές δυνατότητες του παιδιού. Η οικογένεια οφείλει να αποτελεί το ήρεμο καταφύγιο στις δύσκολες στιγμές και τον πρόθυμο ακροατή φόβων και προβλημάτων που δημιουργούνται από την αθλητική συμμετοχή.
Η επιτυχής εκπλήρωση του ρόλου της οικογένειας δημιουργεί τις παρακάτω απαιτήσεις.

1. Απόκτηση γνώσεων. Αφορούν τους κανονισμούς του αθλήματος καθώς και βασικές γνώσεις τεχνικής, διατροφής, ιατρικής βοήθειας, ψυχολογίας, επικοινωνίας κ.λ.π.

2. Διάθεση χρόνου και χρημάτων. Η διάθεση είναι τόσο μεγαλύτερη όσο μικρότερη είναι η βοήθεια από το σωματείο, το οποίο τις περισσότερες φορές προσανατολίζεται κυρίως στην πρώτη ομάδα, και όσο μεγαλύτερες είναι οι προσδοκίες από την αθλητική συμμετοχή.

3.Συνεργασία με προπονητή - διοίκηση. Στο πλαίσιο της συνεργασίας επιβάλλεται η τακτική επικοινωνία με τους υπεύθυνους και κυρίως με τον προπονητή, επικοινωνία την οποία ανεξάρτητα από τις προθέσεις και την υποχρέωση του αθλητικού σωματείου πρέπει να ζητήσουν και οι γονείς.

Η ιδανικότερη μορφή συνεργασίας είναι η πραγματοποίηση μιας οργανωμένης συνάντησης των οικογενειών όλων των αθλητών με τους υπεύθυνους στην αρχή της χρονιάς. Εκεί θα αναλυθούν οι αντικειμενικοί στόχοι της άθλησης, οι αγωνιστικοί στόχοι του σωματείου, ο ρόλος του κάθε αθλητή καθώς και οι υποχρεώσεις της οικογένειας.
Παράλληλα, στη διάρκεια της χρονιάς πρέπει να έρχονται σε επαφή σε οποιαδήποτε στιγμή το κρίνουν απαραίτητο. Η καταλληλότερη στιγμή προσωπικής επικοινωνίας με τον προπονητή είναι μετά τη λήξη της προπόνησης και χωρίς την παρουσία του αθλητή. 

Ο γονέας έχει το δικαίωμα να γνωρίζει τα πάντα γύρω από τον ρόλο και τη συμμετοχή του παιδιού του στα πλάνα του σωματείου ή του προπονητή. Για το λόγο αυτό μπορεί να ζητά απαντήσεις και εξηγήσεις για κάθε πλευρά που απασχολεί το παιδί ή την οικογένεια στο πλαίσιο μιας φιλικής και «αμφίδρομης» επικοινωνίας.

Παράλληλα, ο γονέας πρέπει να γνωρίζει ότι δεν έχει το δικαίωμα, ακόμη και σε περίπτωση διαφωνίας, να επιτεθεί ή να προσβάλλει τον προπονητή ή τον υπεύθυνο με λόγια ή πράξεις.

Να γνωρίζει επίσης ότι ο τελευταίος λόγος θα ανήκει πάντα στον προπονητή, ως τον ειδικότερο επί του αντικειμένου.

Συχνότερη αιτία διαφορετικής άποψης μεταξύ γονέων και προπονητή είναι ο βαθμός ικανότητας του παιδιού - αθλητή. Σε τέτοιες περιπτώσεις ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος υποκειμενικής κρίσης κυρίως από πλευράς γονέα.

4. Απόκτηση αθλητικής φιλοσοφίας. Γίνεται λόγος για απόκτηση ειδικών γνώσεων προετοιμασίας και διεξαγωγής της προπόνησης και του αγώνα και ιδιότυπης «συμμετοχής» της οικογένειας στην αθλητική διαδικασία.

Υπάρχουν επίσης αντικειμενικά προβλήματα που δυσχεραίνουν τον επιτυχημένο ρόλο της οικογένειας.
Τα σημαντικότερα είναι:

1. Η έλλειψη γνώσεων και συμμετοχής των γονέων στον αθλητισμό. Η μη ενεργή συμμετοχή των γονέων στον αγωνιστικό αθλητισμό οδηγεί αναπόσπαστα στην απουσία εμπειριών και γνώσεων γύρω από αυτόν. Από την άλλη πλευρά υπάρχει η απόκτηση αποσπασματικών και επιφανειακών γνώσεων μέσω της τηλεόρασης και των αθλητικών εφημερίδων, οι οποίες προέρχονται κατά κανόνα από τον επαγγελματικό αθλητισμό.

 
2. Η ταύτιση γονέα – παιδιού. Είναι γνωστό ότι όλοι οι γονείς ταυτίζονται με τα παιδιά τους και θέλουν αυτά να διακρίνονται παντού, σε μερικές περιπτώσεις δε αυτά μετατρέπονται σε προέκταση των γονέων τους. Υπάρχουν φορές που οι γονείς εκτιμούν την προσωπική τους αυτό-αξία σε σχέση με την επιτυχία του παιδιού/ών τους. Στην περίπτωση που η οικογενειακή συμπεριφορά εξαρτάται από την διάκριση του αθλητή- παιδιού τότε στον τελευταίο μεταφέρεται πολλαπλάσιο άγχος.

3. Η έλλειψη χρόνου (γονέων και παιδιών). Ένα από τα χαρακτηριστικά της σύγχρονης κοινωνίας της εξειδίκευσης είναι η έλλειψη ουσιαστικού ελεύθερου χρόνου των ενηλίκων. Παράλληλα, οι συνεχώς αυξανόμενες εκπαιδευτικές υποχρεώσεις περιορίζουν από κάποια ηλικία και ύστερα και τον χρόνο των παιδιών.

4. Η δημιουργία ανισορροπιών στην οικογένεια. Πολλές φορές οι καλές αθλητικές επιδόσεις δεν συμβαδίζουν με τις σχολικές. Ακόμα, η προσπάθεια υποστήριξης του παιδιού-αθλητή μπορεί να οδηγήσει στην παραμέληση άλλων παιδιών ή της συζύγου. Τέτοια προβλήματα γίνονται εντονότερα όταν υπάρχουν ήδη προβλήματα συμπεριφοράς εντός της οικογένειας.

 
Τα παραπάνω προβλήματα δημιουργούν διάφορες συμπεριφορές γονέων, στις εξής πέντε κατηγορίες.

Αδιάφοροι γονείς: Είναι η μεγαλύτερη κατηγορία. Ασχολούνται από λίγο έως καθόλου με την συμμετοχή των παιδιών στο σωματείο και κατά κανόνα απουσιάζουν από προπονήσεις και αγώνες. Η κατηγορία αυτή υποτιμά στην πράξη τα οφέλη της άθλησης και την αντιμετωπίζει ως περιστασιακό χόμπι, το οποίο θα εξασκείται όσο και όταν δεν αποσπά χρόνο από τις σχολικές υποχρεώσεις.
Ορισμένες φορές όμως η αδιαφορία είναι αποτέλεσμα αυξημένων επαγγελματικών υποχρεώσεων, έλλειψης ενημέρωσης για τους στόχους των σωματείων, κλπ.

Απαιτητικοί γονείς: Πρόκειται για το άλλο άκρο συμπεριφοράς. Οι γονείς αυτοί καθιστούν το αποτέλεσμα ως κύριο γεγονός ή / και αυτοσκοπό. Συχνά υπερπροτρέπουν, επιπλήττουν ή κατηγορούν τα παιδιά τους για την απόδοσή τους. Παρόμοια συμπεριφορά δημιουργεί άγχος τόσο στα παιδιά όσο και στους ίδιους, το οποίο οδηγεί στη μείωση των επιδόσεων και συχνά επιταχύνει την αποχώρηση των νέων από τους αθλητικούς χώρους.

 
Γονείς - «Οπαδοί»: Είναι οι γονείς οι οποίοι ασχολούνται λιγότερο με την εμφάνιση των παιδιών τους και περισσότερο με τη διεξαγωγή του αγώνα ανταλλάσσοντας συνθήματα ή οργανώνοντας την εξέδρα. Σχολιάζουν τις επιδόσεις ή τη συμπεριφορά των παικτών, αντιπάλων, παραγόντων, διαιτητών και συχνά μπλέκουν σε λογομαχίες με κάθε εμπλεκόμενο, ειδικά όταν το αποτέλεσμα δεν είναι, κατά την γνώμη τους, θετικό.

 
Γονείς – Βοηθοί Προπονητών: Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται κατά κανόνα γονείς μετά από μερικά χρόνια ενασχόλησης με τον αθλητισμό. Οι βοηθοί προπονητών δίνουν οδηγίες στο γήπεδο, στην προπόνηση, στο σπίτι ή στο δρόμο προς και από το γήπεδο (όπως και οι απαιτητικοί). Τις περισσότερες φορές δημιουργούν σύγχυση στον αθλητή, αποσυντονίζουν την ομάδα, ειδικά εάν υπάρχουν και άλλοι γονείς της ίδιας κατηγορίας και διαταράσσουν τις σχέσεις με τους κανονικούς προπονητές.

 
Προστατευτικοί γονείς: Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται κατά κανόνα οι μητέρες και ακολουθούν οι γιαγιάδες / παππούδες. Ανησυχούν για τις επιπτώσεις από την ένταση των προπονήσεων, την επίδραση των καιρικών συνθηκών, τη διάρκεια του αγώνα, την επικινδυνότητα του αθλήματος και, συχνά, προειδοποιούν ότι θα αποσύρουν τα παιδιά τους. Ακόμα και εάν δεν την υλοποιήσουν, συμβάλλουν στην πραγματοποίηση πολλών απουσιών και στην καταβολή μειωμένης προσπάθειας.

Οι κατηγορίες αυτές είναι σε κάποιο βαθμό αυθαίρετες και, συχνά, παρατηρούνται σε πολλούς γονείς χαρακτηριστικά γνωρίσματα από περισσότερες της μιας κατηγορίας καθώς και του ιδανικού ρόλου, αναλόγως και του μορφωτικού, κοινωνικού και οικονομικού επιπέδου τους. Επίσης, οι γονείς ή ξεχωριστά μέλη της οικογένειας τείνουν να περνούν από τη μια στην άλλη κατηγορία, αναλόγως των επιδόσεων και της ηλικίας του παιδιού τους.

Συμπερασματικά, οι σκοποί της οικογένειας και του αθλητικού σωματείου μέσω του οποίου το παιδί - αθλητής συμμετέχει στον αγωνιστικό αθλητισμό είναι κοινοί και αφορούν πρώτα την αγωγή και την οικοδόμηση του χαρακτήρα του και κατόπιν το αθλητικό αποτέλεσμα. Η επιτυχία των παραπάνω εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το συντονισμό των δραστηριοτήτων τους και από την αναγνώριση και εκπλήρωση του ρόλου και των υποχρεώσεων της οικογένειας.

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΗANDBALL

ΑΝΑΠΤΥΞΗ - ΥΠΟΔΟΜΗ

Η Ανάπτυξη του Χάντμπολ στην Ελλάδα - και εννοούμε τις δραστηριότητες εκείνες που αφορούν στις μικρές ηλικίες των αθλητών/τριών - ξεκινά από παλιά, το 1980-81 με μικρά δειλά βήματα και ουσιαστικά με την διεξαγωγή ενός και μοναδικού ηλικιακού πρωταθλήματος τότε στην κατηγορία των Εφήβων.
Στην πορεία, η δομή των Αναπτυξιακών δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων άλλαξε, δοκιμάζοντας και εφαρμόζοντας πάντα πλάνα που θα ήταν η επένδυση για το μέλλον, η εξέλιξη και ουσιαστικά η βάση για τα επιθυμητά αποτελέσματα. Τα πρωταθλήματα πλήθυναν και επεκτάθηκαν σε όλες τις ηλικιακές κατηγορίες αγοριών και κοριτσιών, το άθλημα ενσωματώθηκε και εντάχθηκε στον Σχολικό αθλητισμό, τα Εκπαιδευτικά Σεμινάρια διεξάγονται ανελλιπώς ετησίως , για να φτάσουμε στο σήμερα, όπου μπορούμε να ασχολούμαστε με συγκροτημένο πλάνο και οργανόγραμμα.
Την αναπτυξιακή της προσπάθεια η ΟΧΕ την στηρίζει με συγκεκριμένο σχεδιασμό και πρόγραμμα. Την ευθύνη για την αναπτυξιακή πορεία της Ο.Χ.Ε. έχει η επιτροπή Ανάπτυξης (Ε.Α.Π.) η οποία απαρτίζεται από έμπειρα διοικητικά και τεχνικά στελέχη.
Το πλάνο και ο σχεδιασμός της Επιτροπής Ανάπτυξης σχηματικά παρουσιάζεται ως εξής:

Α. ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

1. Αθλητικά Σχολεία
2. Τουρνουά Δημοτικών σχολείων
3. Λειτουργία κλιμακίων / Διακλιμακιακό πρωτ/μα
4.Λειτουργία camp ανάπτυξης

Β. ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΣ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

1. Ηλικιακά πρωταθλήματα Εφήβων/Νεανίδων-Παίδων/Κορασίδων-Παμπαίδων/Παγκορασίδων
2. Τελικές φάσεις

Γ. ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ

1. Σεμινάρια Κ.Φ.Α.2. Σεμινάρια προπονητών Ανάπτυξης

ΑΘΛΗΤΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ (Τ.Α.Δ.- Ε.Τ.Α.Δ.)

Εδώ και μια 12ετία το άθλημα της Χειροσφαίρισης έχει ενταχθεί στα αθλητικά σχολεία της Χώρας, Γυμνάσια & Λύκεια. Για τη χρονική περίοδο 2006-2007 ο αριθμός των αθλητικών σχολείων στην ελληνική επικράτεια όπου έχει ενταχθεί το άθλημα της Χειροσφαίρισης φτάνει τα 47 σχολεία.Τα αθλητικά σχολεία συμμετέχουν και αυτά στα Πανελλήνια σχολικά πρωταθλήματα κατέχοντας κατά καιρούς εξέχουσα θέση στις τελικές κατατάξεις και ουσιαστικά δημιουργούν έναν ακόμα κρίκο στην αλυσιδωτή διαδικασία της Ανάπτυξης.

ΤΟΥΡΝΟΥΑ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ

Δεν θα μπορούσαμε να οργανώνουμε και να πορευόμαστε στην Ανάπτυξη αν πρώτιστα και με ιδιαίτερο ζήλο δεν επιδιώκαμε - που είναι γεγονός - την διάδοση του Χάντμπολ στους λιλιπούτειους αθλητές μέσω του τουρνουά των Δημοτικών σχολείων. Είναι μια πρώτη ελεύθερη προσέγγιση του αθλήματος η οποία βασίζεται σε παιγνιώδη μορφή χωρίς κάποιους κανόνες και κανονισμούς που διέπουν το άθλημα στην σάλα. Η Ομοσπονδία μέσω των θεσμικών της οργάνων συμβάλλει στην διεξαγωγή των τουρνουά σε όλη την χώρα έχοντας έτσι αυξήσει με αλματώδη πρόοδο τον αριθμό τους.

ΚΛΙΜΑΚΙΑ

Ο Αναπτυξιακός σχεδιασμός στοχεύει στην ενιαία εκπαίδευση τεχνικοτακτικών παραμέτρων βάσει συγκεκριμένης προπονητικής δομής , που καταρτίζεται από τους Επιστημονικούς συνεργάτες της Επιτροπής Ανάπτυξης Πρωταθλημάτων (ΕΑΠ) και εκφράζεται μέσα από την λειτουργία των κλιμακίων την προπόνηση δηλαδή των επιλεγμένων αθλητών/τριών ανά Ένωση/ΤΕ από τους Τεχνικούς Συμβούλους (διακλιμακιακούς προπονητές).

ΚΑΛΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΠΩΣ;

O πιο καλός ο μαθητής... Τι σημαίνει καλός μαθητής;

Οι περισσότεροι θα έλεγαν: Είναι ο μαθητής που είναι επιμελής, συνεπής στις σχολικές του υποχρεώσεις, δεν έχει ο ίδιος και δεν δημιουργεί προβλήματα στο σχολείο, στους δασκάλους και στους συμμαθητές του και, γενικά, παίρνει καλούς βαθμούς και δεν δυσκολεύεται ιδιαίτερα στις εξετάσεις.

Όλα αυτά είναι σωστά και κατανοητά, αγνοούν όμως δύο βασικούς παράγοντες που διαμορφώνουν, ο καθένας με τον τρόπο του, την έννοια αυτή: Τα παιδιά, από τη μία και τους γονείς από την άλλη.

Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε ότι, όταν μιλάμε για καλούς μαθητές, μιλάμε για παιδιά και συγκεκριμένα για παιδιά ηλικίας από 6 έως 18 ετών. Αυτά τα δώδεκα χρόνια της σχολικής σταδιοδρομίας είναι χρόνια διαρκούς και πολύ ραγδαίας ανάπτυξης, χρόνια συνεχόμενων αλλαγών στην προσωπικότητα, το συναισθηματικό κόσμο, το γνωστικό επίπεδο, τις αντιδράσεις, τη συμπεριφορά του κάθε παιδιού. Αυτές όλες οι αλλαγές, οι έντονες και συνήθως αναπάντεχες μεταπτώσεις στον τρόπο που κάθε παιδί βιώνει τον κόσμο γύρω του και μέσα του, δεν είναι απλώς μικρά, δευτερεύοντα μικροπροβληματάκια που πρέπει να ξεπεραστούν το γρηγορότερο για να συνεχίσει το παιδί να είναι λειτουργικό και αποτελεσματικό στις μαθητικές του υποχρεώσεις, αλλά είναι το «εδώ και τώρα», η καθημερινή, ζωντανή και συχνά πολύ δύσκολη πραγματικότητά τους.

Από την άλλη μεριά, έχουμε τους γονείς. Είναι αυτοί που έχουν τις προσδοκίες, τα όνειρα που -όσο στεγνό και άχαρο κι αν ακούγεται- έχουν «επενδύσει» με πολλούς τρόπους στο παιδί ή στα παιδιά τους και περιμένουν και μέσα από τις επιδόσεις του στο σχολείο (αν όχι κυρίως μέσα από αυτές), να «ανταμειφθούν», να δουν τις προσπάθειές τους να καρποφορούν. Για τους γονείς, το «καλός μαθητής» είναι συχνά πολύ προσωπική υπόθεση. Καταρχήν, είναι η αγνή χαρά και ικανοποίηση να βλέπουν το παιδί τους να τα καταφέρνει και να μη δυσκολεύεται. Eίναι όμως και πολλά άλλα: είναι η προσωπική τους επιβεβαίωση ότι τα έχουν καταφέρει καλά ως γονείς. Είναι μια -πολλές φορές αβάσιμη- ανακούφιση ότι το παιδί τους εξασφαλίζει ένα -σύμφωνα με τα κριτήριά τους- καλό μέλλον. Είναι, ακόμη, «ξόρκι» για τις δικές τους κακοτυχίες ή αποτυχίες («Εσύ θα καταφέρεις αυτό που δεν κατάφερα εγώ»), «τρόπαιο» σε ανταγωνιστικά παιχνίδια με άλλους, «τροφή» για τη ματαιοδοξία τους.

Oι καλοί βαθμοί και η κατάθλιψη
O καλός μαθητής, λοιπόν, είναι αυτός που ξεπερνά ακάθεκτος όλες τις δυσκολίες και τις μεταπτώσεις της ηλικίας του και συνεχίζει να «φέρνει καλούς βαθμούς», εκπληρώνοντας έτσι τις προσδοκίες των γονιών του. Υπάρχουν παιδιά που το καταφέρνουν. Γιατί έτσι είναι φτιαγμένα, γιατί στάθηκαν σε μερικά πράγματα τυχερά, γιατί είχαν πάντα την κατάλληλη στήριξη. Υπάρχουν όμως και άλλα που δεν τα καταφέρνουν, που το να είναι πάντα καλοί μαθητές κάποια μέρα το πληρώνουν αρκετά ακριβά. Λέει η μητέρα του Νίκου, που είναι 14 ετών: «Το ότι ήταν καλός μαθητής ήταν για μας απόδειξη ότι όλα πάνε καλά. Είχαμε μπερδέψει το παιδί Γιώργο με το μαθητή. Το ότι δεν πήγαινε σινεμά ή βόλτα με τους φίλους του, ότι είχε απομονωθεί, δεν μας απασχολούσε ιδιαίτερα, γιατί λέγαμε ότι αν είχε προβλήματα, θα έπεφταν και οι σχολικές του επιδόσεις. Πόσο έξω μπορεί να πέφτει κανείς ως γονιός... Όταν άρχισαν οι εφιάλτες και ο παιδοψυχολόγος μάς μίλησε για κατάθλιψη, τότε δυστυχώς το καταλάβαμε».

Διάβασμα και τεμπελιά
Ίσως λοιπόν είναι απαραίτητο να αναθεωρήσουμε κάπως τις αντιλήψεις περί καλών μαθητών και να τις προσαρμόσουμε στο κάθε παιδί ξεχωριστά. Καλός μαθητής είναι αυτός που τα καταφέρνει στο σχολείο και στα μαθήματα, αλλά όχι σε βάρος της προσωπικής του ευτυχίας. Όταν δηλαδή υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στις σχολικές επιδόσεις και στην ευχαρίστηση, στο παιχνίδι, στην παρέα με συνομηλίκους, στην τεμπελιά και στο χασομέρι, απαραίτητο συστατικό, ιδιαίτερα της εφηβικής ηλικίας. Είναι όχι μόνο άχρηστο, αλλά και πολύ επικίνδυνο να είναι κάποιος πρώτος μαθητής και μια μέρα να αναγκαστεί να «εγκαταλείψει» επειδή «κάηκε το σύστημα».

Καλός μαθητής είναι κι αυτός που οι επιδόσεις του δεν είναι πάντα οι ίδιες, αλλά μπορεί να πέφτουν όταν κάτι σοβαρό τον απασχολεί, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ήρθε η συντέλεια του κόσμου, ούτε για τους γονείς του και, κατά συνέπεια, ούτε για τον ίδιο. Καλός μαθητής είναι κι αυτός που είναι καλός σε ορισμένα μαθήματα και σε άλλα λιγότερο. Καλός μαθητής είναι επίσης και εκείνος που παίρνει μέτριους βαθμούς και είναι ευχαριστημένος, έχει ενδιαφέροντα πράγματα που αγαπάει και προσπαθεί γι’ αυτά, έστω κι εξωσχολικά. Ίσως πρέπει να γίνουμε λίγο πιο γενναιόδωροι με τον τίτλο του καλού μαθητή και να τον διευρύνουμε.

Καλός είναι μόνο ο πρώτος;
Καλός μαθητής είναι μόνο ο πρώτος μαθητής ή αυτός που είναι ανάμεσα στους πρώτους; Δυστυχώς, εμείς οι γονείς, σπρωγμένοι εν μέρει από τις προσωπικές μας φιλοδοξίες και εν μέρει από το σχολικό σύστημα, τείνουμε να παίρνουμε ως βασικότερο κριτήριο αξιολόγησης του καλού μαθητή τις μελλοντικές πιθανότητες που έχει (όπως τις έχουμε εκτιμήσει βέβαια οι ίδιοι χρόνια πριν) να πάει καλά στις εκάστοτε Πανελλήνιες και να μπει σε μια «καλή σχολή». Ίσως, όμως, να είναι προτιμότερο, για το καλό των παιδιών κυρίως, να αξιολογούμε τις σχολικές τους επιδόσεις την κάθε στιγμή (χωρίς να αλληθωρίζουμε προς το μέλλον), σύμφωνα με τις προσπάθειες που καταβάλλουν, τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν και τις υπόλοιπες «επιδόσεις» σε άλλους τομείς της ζωής τους.

Η καλύτερη «συνταγή»
Μιλώντας λοιπόν γι’ αυτό τον πιο «διευρυμένο» καλό μαθητή, μπορούμε να δούμε τι χρειάζεται και τι μπορεί να βοηθήσει ένα παιδί να τα πηγαίνει καλά στο σχολείο.

Η ενθάρρυνση για την αυτονομία. Το σχολείο είναι δουλειά του παιδιού. Μια σχολική σταδιοδρομία που αρχίζει με τη λογική: «΄Έχουμε να κάνουμε μαθήματα» και με συνεχείς παραινέσεις των γονιών στο παιδί για να μελετήσει, μπαίνει σε κακές βάσεις. Η αυτονομία μαθαίνεται σιγά-σιγά, πριν και μετά την αρχή του σχολείου, όταν οι γονείς εμπιστεύονται τα παιδιά τους και τα ενθαρρύνουν να κάνουν πράγματα μόνα τους, να συμμετέχουν ανάλογα με την ηλικία τους σε δουλειές του σπιτιού, να έχουν φίλους και να διαχειρίζονται τις σχέσεις τους.
Η αναγνώριση και η εκτίμηση αυτού που προσπαθεί ένα παιδί είναι κάτι το οποίο χρειάζεται μεγάλη γενναιοδωρία εκ μέρους των γονιών και, ίσως, κάτι παραπάνω. Πρέπει να είναι όσο πιο ειλικρινείς γίνεται. Ένα καθήκον των γονιών είναι να αναγνωρίσουν μέσα τους και να μετριάσουν, όσο γίνεται, την τελειομανία και την υπέρμετρη φιλοδοξία τους σε σχέση με τα παιδιά τους, γιατί δεν υπάρχει το τέλειο παιδί, όπως δεν υπάρχουν οι τέλειοι γονείς. Σχετικά με τα μαθήματα του σχολείου, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να εμπιστευτούμε το παιδί ότι θα βρει το δικό του ρυθμό και τρόπο, ενώ ας έχουμε υπόψη ότι όσο περισσότερη πίεση ασκούμε, τόσο λιγότερες είναι οι πιθανότητες να συμβεί αυτό.

Η βοήθεια στην οργάνωση της δουλειάς
Αυτό φυσικά δεν είναι εύκολο, γιατί η ανησυχία των γονιών βάζει σε δοκιμασία την υπομονή τους. Επειδή, όμως, οι φωνές και ο θυμός τελικά δεν έχουν κανένα θετικό αποτέλεσμα, έχει πιο ουσιαστική σημασία το να βοηθήσουν το παιδί τους να βρει τρόπους να είναι πιο συστηματικό. Να βρει πού του αρέσει να διαβάζει, ποια ώρα, να μην το αφήνουν περισσότερο από ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, ανάλογο της ηλικίας του (π.χ. όχι παραπάνω από μισή με μία ώρα στην πρώτη τάξη, μία με μιάμιση στη δευτέρα και στην τρίτη κ.ο.κ.), να κοιτάει πρώτα τι έχει και μετά να αρχίζει, να κάνει μικρά ενδιάμεσα διαλείμματα, να εναλλάσσει γραπτές με προφορικές ασκήσεις, για να μένει συγκεντρωμένο. Όλα αυτά έχουν μεγάλη σημασία και πολλά παιδιά πελαγώνουν γιατί δεν μπορούν να οργανώσουν τη μελέτη τους και όχι τόσο γιατί δυσκολεύονται με το περιεχόμενο.

Τα παιδιά χρειάζονται τη στήριξη των γονιών
Προσοχή όμως:
Όχι για να τους υπενθυμίζουν συνέχεια ότι έχουν κι άλλα μαθήματα, ότι δεν τα πήγαν αρκετά καλά στην τελευταία ορθογραφία ή στο τεστ και για να τα κρατάνε καθισμένα 4 ώρες στην καρέκλα μέχρι να τελειώσουν τη μελέτη τους. Χρειάζονται τους γονείς για βοήθεια σε ό,τι δεν καταλαβαίνουν και δυσκολεύονται. Για να έχουν κάποιον που θα τα ακούσει, όταν έστω και μικροπροβληματάκια με τη συμμαθήτρια, τη δασκάλα, το γυμναστή, τον καλύτερο φίλο, τον καθηγητή της Χημείας τούς προκαλούν ανησυχία, ένταση, λύπη.

Μην μπερδεύετε το μαθητή με το παιδί
O ρόλος των γονιών είναι να μη συγχέουν το μαθητή με το παιδί και να δίνουν στο παιδί τους να καταλαβαίνει ότι μια αποτυχία στο σχολείο δεν σημαίνει γι’ αυτούς ότι απογοητεύονται ή ότι κλονίζεται η αγάπη τους γι’ αυτό. Αυτό μπορεί πολλοί γονείς να το θεωρούν αυτονόητο («Αλίμονο, εγώ το παιδί μου το αγαπάω ό,τι κι αν κάνει, ό,τι μαθητής κι αν είναι»), πολύ συχνά, όμως, του δίνουν άλλα μηνύματα. Με την πρόθεση να του δείξουν ότι «πρέπει να το πάρει στα σοβαρά», το τιμωρούν, το μαλώνουν ή δείχνουν μόνο τη δυσαρέσκεια και την απογοήτευσή τους, χωρίς να προσπαθήσουν καν να το καταλάβουν και να το βοηθήσουν. Για να ξεπεράσουν όμως τις δυσκολίες τους, τα παιδιά χρειάζονται ανθρώπους που ενδιαφέρονται να ακούσουν και να καταλάβουν. Με τον τρόπο αυτό, μαθαίνουν να ζητούν βοήθεια όταν τη χρειάζονται και να μην εγκαταλείπουν όταν κάτι δεν πάει καλά. Χρειάζονται γονείς που καταλαβαίνουν ότι πραγματικά καλός μαθητής είναι μόνο αυτός που είναι καλά και στην υπόλοιπη ζωή του.

ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΣΤΟΧΩΝ

Αντικειμενικός σκοπός είναι κάτι που πρέπει να μεγιστοποιείται και να βελτιώνεται
συνεχώς και έχει μια διάρκεια (π.χ., βελτίωση και μεγιστοποίηση των αθλητικών
ικανοτήτων).

Στόχος είναι το σημείο της διαρκούς πορείας του αντικειμενικού σκοπού, είναι μια
συγκεκριμένη στοχευόμενη συμπεριφορά που επιτυγχάνεται ή όχι.

Σημασία των στόχων στον αθλητισμό
Ø Δίνουν ποιότητα στην πρακτική εξάσκηση και την καθημερινή προπόνηση
Ø Κάνουν καθαρές και σαφείς τις προσδοκίες των αθλητών και των προπονητών
Ø Βοηθούν τα άτομα να ξεφύγουν από τη ρουτίνα κάνοντας την προπόνηση
Ø προκλητική
Ø Αυξάνουν τα εσωτερικά κίνητρα, την ικανοποίηση και την αυτοπεποίθηση των
Ø αθλητών, μειώνουν το άγχος και συμβάλλουν στην αύξηση της αυτοπεποίθησης
Ø Αποτελούν κίνητρο για την αναζήτηση πιο κατάλληλων στρατηγικών για την
Ø επιτυχία
Ø Οι στόχοι επηρεάζουν την απόδοση:
Ø Αυξάνοντας την προσπάθεια
Ø Αυξάνοντας την επιμονή και την αντοχή
Ø Κατευθύνοντας την προσοχή στη σωστή κατεύθυνση

Η επιτυχία αποτελεί τυχαίο γεγονός αν δεν έχει τους κατάλληλους στόχους.

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗΣ ΣΤΟΧΩΝ

1. Ο στόχος θα πρέπει να είναι προσωπικός

Ο αθλητής δεσμεύεται περισσότερο, ξεπερνά τις δυσκολίες πιο εύκολα, αυξάνει την
εσωτερική παρακίνηση. Διαφορετικά μεγιστοποιούνται και διατηρούνται τα
προβλήματα

Ως προπονητής:
Ø Ενθάρρυνε τους αθλητές σου να τοποθετούν υψηλούς και προκλητικούς στόχους.
Ø Όρισε τα πλαίσια του αθλητή.
Ø Βοήθησέ τους να φτάσουν τις δυνατότητές τους.
Ø Πίεση μέχρι το σημείο που «πραγματικά» θέλουν.
Ø Επίσης
Ø Να είναι γνωστοί οι στόχοι σου για όλους τους αθλητές μαζί
Ø Να είναι σαφείς οι δικοί σου στόχοι
Ø Οι αθλητές έχουν μια προσωπική επένδυση σε αυτούς τους στόχους.

2. Έλεγχος των στόχων

Η τοποθέτηση στόχων δεν αποτελεί μακρινή και χρονοβόρα διαδικασία, αλλά μια
σύντομη και ελέγξιμη διαδικασία με ενδιάμεσους στόχους.
Τοποθέτησε στόχους σε μικρότερα τμήματα (ημερήσιους, εβδομαδιαίους και
μηνιαίους): Μακροπρόθεσμοι στόχοι: (1 έως 3 χρόνια), Μεσοπρόθεσμοι στόχοι: (6
έως 12 μήνες), Βραχυπρόθεσμοι στόχοι: (1 έως 5 μήνες), Εβδομαδιαίοι στόχοι,
Ημερήσιοι στόχοι


Το σημείο κλειδί για να πετύχει μια στρατηγική τοποθέτησης στόχων είναι να συνδεθεί, τι κάποιος εκτελεί σήμερα στην προπόνηση με το που στην πραγματικότητα θέλει να φτάσει.

Ως προπονητής
Ø Θα πρέπει να διδάξεις στον αθλητή πώς να φτάσει τους επιμέρους του στόχους, ως
Ø μέσο αύξησης της αυτοπεποίθησης και των κίνητρων
Ø Συμβάλλει ώστε να πετύχει ένα αντικειμενικό σκοπό, να ξεπεράσει μια άσχημη
Ø απόδοση ή τραυματισμό

3. Όρισε χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των στόχων

Ο αθλητής θέτει προτεραιότητες και παραμένει συγκεντρωμένος στην εκτελούμενη
δραστηριότητα ή τον επιδιωκόμενο στόχο.
Το χρονοδιάγραμμα συμβάλλει:
Ø Εξαναγκαστικούς, χρονικά-πιεστικούς και πραγματικούς στόχους
Ø Δραστηριοποίηση αθλητή λόγω αμεσότητας των στόχων
Ø Αίσθηση χρονικής πίεσης στην προπόνηση
Ø Αύξηση κινήτρων

Να αποφεύγεται η τοποθέτηση χρονοδιαγραμμάτων όταν ο αθλητής προσπαθεί να
ξεπεράσει μια δύσκολη ή επικίνδυνη άσκηση (αυξάνεται η ανυπομονησία, η αίσθηση
πίεσης, αυξάνονται τα αγωνιστικά προβλήματα)
Μακρόχρονοι στόχοι γίνονται μη ρεαλιστικοί, αναποτελεσματικοί, ασαφείς ή
ιδιαίτερα προκλητικοί ή εύκολοι (ασθένειες, τραυματισμοί, ταχύτητα μάθησης,
εγκαταστάσεις, καιρικές συνθήκες)
Μικρή απόκλιση στόχων: μείωση χρονικού διάστημα αρνητικών σκέψεων

4. Τοποθέτηση στόχων απόδοσης και αποτελέσματος

Ο αθλητής είναι υπεύθυνος μόνο για τη δική του απόδοση.
Ο αθλητής δεν είναι υπεύθυνος για το αποτέλεσμα του κάθε αγώνα.
Οι αθλητές θα πρέπει να θέτουν στόχους που μπορούν να ελέγχουν οι ίδιοι
(προσωπική απόδοση μεγαλύτερο έλεγχο)
Οι στόχοι απόδοσης αποτελούν κρίσιμο σημείο για υψηλή απόδοση και αποφυγή
άσχημων επιδόσεων.
Οι αθλητές στην αρχή της καριέρας τους και των προσπαθειών τους τοποθετούν
στόχους απόδοσης, ωστόσο καθώς προχωρά οι στόχοι απόδοσης γίνονται στόχοι
αποτελέσματος.

Στόχοι απόδοσης:
Ø Ο αθλητής μπορεί άμεσα να ελέγξει (βελτίωση δεξιοτήτων, βελτίωση επίδοσης
Ø κ.ά.)
Ø Είναι βραχυπρόθεσμοι στόχοι που μπορούν να συμβάλλουν στη βελτίωση του
Ø αθλητή
Ø Αποτελούν συγκεκριμένες συμπεριφορές, υψηλό έλεγχο ατόμου
Ø Στόχοι αποτελέσματος:
Ø Είναι μη ελεγχόμενοι από τον αθλητή,
Ø Αυξάνουν τη συναισθηματική πίεση, διασπούν την προσοχής.

Ο αθλητής θα πρέπει να εστιάζει την προσοχή του περισσότερο στο πως θα κάνει
κάτι παρά στο τι θέλει να κάνει.
Ο μόνος τρόπος για να ξεπεράσει ένας αθλητής μια χαμηλή επίδοση ή μια άσχημη
προσπάθεια είναι να μετατρέψει ένα στόχο αποτελέσματος σε ένα στόχο απόδοσης.


Ως προπονητής
κατά τη διάρκεια του αγώνα να εστιάζεις την προσοχή σου αποκλειστικά στον
αθλητή, σημειώνοντας σε κάθε αθλητή τι πρέπει να κάνει (διόρθωση λαθών και
ελλείψεων)

5. Ατομικοί – Ομαδικοί στόχοι

Έμφαση του προγράμματος του αθλητή σε ατομικούς στόχους, και σε δεύτερο βαθμό
στους ομαδικούς.
Οι ομαδικοί στόχοι συχνά
Ø είναι ασαφείς,
Ø διαχέονται ανεύθυνα,
Ø είναι στόχοι αποτελέσματος,
Ø ελέγχονται από την ομάδα.
Ø είναι αποτελεσματικοί, μόνο όταν και οι ατομικοί στόχοι ταυτόχρονα έχουν
Ø τοποθετηθεί με σαφήνεια
Ωστόσο,
Ø Οι ομαδικοί στόχοι μπορούν να συμβάλλουν στην αύξηση της συνεργασίας σε
Ø συνδυασμό με ατομικούς στόχους.
Ø Αποφυγή αντιπαράθεσης ατομικών και ομαδικών στόχων
Ø Έχουν αξία, όταν το άθλημα απαιτεί πολύ υψηλό επίπεδο συνεργασίας και
Ø συντονισμού μεταξύ των αθλητών

6. Ειδικοί στόχοι
Όσο πιο λεπτομερής είναι ο στόχος του αθλητή, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα
να τον πετύχει.
Η επιδίωξη ενός αθλητή να γίνει πιο γρήγορος, πιο δυνατός ή πιο επιδέξιος είναι
στόχοι γενικοί. Οι στόχοι θα πρέπει να κατευθύνουν την προσπάθεια του αθλητή.

Ως προπονητής
Ø Τοποθέτησε στους αθλητές σαφείς και λεπτομερείς στόχους
Ø Να είναι απόλυτα σαφές τι είναι αυτό που θέλει να πετύχει ο αθλητής
Ø Τροποποίηση- συγκεκριμενοποίηση των στόχων

Τοποθετώντας στόχους απόδοσης κατά τη διάρκεια του αγώνα, όσο πιο λεπτομερείς
είναι τόσο πιο πιθανό είναι να υπάρχει μια υψηλή απόδοση.
Οι στόχοι μοιάζουν ίσως με τις συμβουλές του προπονητή. Όσο πιο σαφείς και
λεπτομερείς είναι οι συμβουλές προς τους αθλητές, τόσο πιο εύκολο είναι γι αυτούς να
φτάσουν στον επιδιωκόμενο στόχο.

7. Ελαστικοί στόχοι

Χρησιμοποίηση στόχων ως ένα ευέλικτο μέσο κατεύθυνσης των προσπαθειών, παρά
ως αυτοσκοπό ή στοιχείο δέσμευσης.
Αν αποτύχεις στην επίτευξη ενός στόχου, τότε αμέσως τοποθέτησε έναν άλλο. Αν
πετύχεις ένα στόχο πιο γρήγορα, τότε τοποθέτησε έναν άλλο πιο προκλητικό.

Ως προπονητής
Ø Χρησιμοποίηση στόχων ώστε να ελέγξει και να χειριστεί αποτελεσματικά τις
Ø αποτυχίες του
Ø Η αποτυχία επίτευξης ενός στόχου δεν αποτελεί μέσο προσδιορισμού του
Ø επιπέδου του αθλητή
Ø Οι αποτυχίες θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν ως εμπειρίες, ως μαθημένες
Ø δεξιότητες
Ø Η αποτυχία να οδηγεί στον επαναπροσδιορισμό του στόχου και των κινήτρων
Ø Η έννοια των στόχων είναι ελαστικοί, και όχι ως άκαμπτα σημεία ελέγχου της
Ø επιτυχίας ή της αποτυχίας.


8. Θετικούς στόχους

Τοποθέτησε τους στόχους που σε κατευθύνουν μακριά από το πρόβλημα,
δείχνοντάς σου τη λύση.
Οι στόχοι θα πρέπει να σε καθοδηγούν στο τι θα πρέπει να κάνουν.
Μα είναι σαφές τι θέλεις να κάνεις και όχι τι δεν θέλεις να κάνεις. Μόνο έτσι θα
επιδιώκεις αυτό που θέλεις και δεν θα αποφεύγεις αυτό που δεν θέλεις.
Σε αθλητές με άσχημη απόδοση, οι αρνητικοί στόχοι θα διατηρήσουν τις δυσκολίες
στην απόδοση.

Ως προπονητής
προσπάθησε να διδάξεις στους αθλητές σου να εστιάζουν και να ακολουθούν
αυτό που θέλουν να κάνουν. Διέκοψε άμεσα τη φυσική τάση ορισμένων αθλητών
να τείνουν προς το αρνητικό.



Νεκτάριος Σταύρου
Αθλητικός Ψυχολόγος